PHP Giriş: Proqramlaşdırma Dünyasına İlk Addımlar

PHP, dinamik veb tətbiqlərinin yaradılması üçün geniş istifadə olunan server tərəfi proqramlaşdırma dilidir. Bu yazıda PHP-nin nə olduğunu, necə işlədiyini və başlanğıc üçün hansı əsas bilikləri əldə etməli olduğunuzu öyrənəcəksiniz.

PHP Nədir?

PHP (Hypertext Preprocessor), dinamik veb səhifələr və veb tətbiqləri yaratmaq üçün istifadə edilən bir server tərəfi proqramlaşdırma dilidir. PHP kodu serverdə işlənir və nəticə olaraq HTML çıxışı müştəriyə göndərilir. PHP həmçinin verilənlər bazası ilə inteqrasiya etmək, istifadəçi girişlərini idarə etmək və veb proqramlaşdırma üçün geniş imkanlar təqdim edir.

PHP-nin Əsas Xüsusiyyətləri

Server Tərəfi İcra: PHP kodu serverdə işlənir və müştəriyə yalnız HTML çıxışı təqdim edilir.
Dinamik Məzmun: PHP istifadə edərək veb səhifələrdə dinamik məzmun yaratmaq mümkündür. Məsələn, istifadəçi məlumatlarına əsaslanan fərdi səhifələr.
Verilənlər Bazası Dəstəyi: PHP müxtəlif verilənlər bazaları ilə inteqrasiya oluna bilər, məsələn, MySQL, PostgreSQL, SQLite və s.
Sadə Sintaksis: PHP-nin sintaksisi digər proqramlaşdırma dilləri ilə oxşardır və öyrənməsi nisbətən asandır.

PHP-nin Tətbiq Sahələri

Veb Saytların İnkişafı: PHP istifadə edərək interaktiv və dinamik veb səhifələr yaradılır.
İnternet Tətbiqləri: PHP internet tətbiqləri üçün backend inkişaf etdirir.
Verilənlər Bazası İdarəetməsi: PHP müxtəlif verilənlər bazaları ilə işləmək üçün güclü alətlər təqdim edir.
Formaların Emalı: İstifadəçi formalarını qəbul edib, emal etmək üçün istifadə olunur.

PHP-nin Qurulması

PHP istifadə etməyə başlamaq üçün əvvəlcə kompüterinizdə PHP-nin quraşdırılması lazımdır. PHP-nin qurulması üçün bir neçə addım var:

PHP Yükləyin: PHP-nin ən son versiyasını rəsmi PHP saytından yükləyin.
Server Quraşdırın: PHP kodunu işlətmək üçün bir veb serverə ehtiyacınız var. Apache və ya Nginx kimi serverlərdən birini seçə bilərsiniz.
PHP Quraşdırın: PHP-ni serverinizə quraşdırın. PHP quraşdırma bələdçisini izləyərək, lazım olan bütün konfiqurasiyaları həyata keçirin.

İlk PHP Skriptinizi Yaradın

PHP-nin necə işlədiyini öyrənmək üçün sadə bir PHP skripti yarada bilərsiniz. Aşağıdakı nümunə kodu "hello.php" adlı faylda saxlaya bilərsiniz:

<?php echo "Salam, Dünya!"; ?>

Bu kod parçası serverdə işlədildikdə, istifadəçiyə "Salam, Dünya!" mesajını göstərəcək. PHP kodları <?php və ?> tagləri arasında yazılır.

PHP ilə Əsas Əməliyyatlar

Dəyişənlər: PHP-də dəyişənlər $ işarəsi ilə başlanır. Məsələn:
```
<?php $isim = "Araz"; echo "Salam, $isim!"; ?>
```

Verilənlər Bazası Əməliyyatları: PHP verilənlər bazası ilə əlaqə qurmaq üçün mysqli və ya PDO kimi kitabxanalardan istifadə edir.

<?php
$conn = new mysqli("localhost", "istifadəçi_adı", "şifrə", "verilənlər_bazası_adı");
      if ($conn->connect_error) {
          die("Bağlantı xətası: " . $conn->connect_error);
      }
     echo "Bağlantı uğurludur!";
$conn->close();
?>

Formaların Emalı: PHP form məlumatlarını emal etmək üçün istifadə edilir. Məsələn, istifadəçi məlumatlarını əldə etmək:

<form method="post" action="<?php echo $_SERVER['PHP_SELF'];?>">
Ad: <input type="text" name="ad">
    <input type="submit">
</form>
<?php if ($_SERVER["REQUEST_METHOD"] == "POST") {
     $ad = $_POST['ad']; echo "Salam, $ad!";
}
?>

PHP Təhlükəsizlik

PHP kodu yazarkən təhlükəsizlik məsələlərinə diqqət yetirmək çox önəmlidir. Aşağıdakı ən yaxşı təcrübələri izləyin:

SQL İcraatını Önəmsizləşdirin: SQL Injection hücumlarına qarşı mühafizə olun. mysqli_prepare və PDO kimi metodlardan istifadə edin.
Xüsusi Məlumatların Qorunması: İstifadəçi məlumatlarını düzgün şəkildə saxlayın və şifrələmə metodlarından istifadə edin.
Giriş Təhlükəsizliyi: İstifadəçi girişlərini düzgün yoxlayın və təhlükəsiz şifrələmə metodları tətbiq edin.

PHP, dinamik veb tətbiqləri yaratmaq üçün güclü və əlçatan bir proqramlaşdırma dilidir. Bu bələdçi, PHP-yə girişinizi təmin edərək, əsas bilikləri əldə etməyə kömək edəcək. PHP-nin əsas prinsiplərini öyrənərək və praktika edərək, veb inkişaf sahəsində uğur qazana bilərsiniz.