Test Nədir? QA və Testin Əsasları

Test (sınaq) proqram təminatının gözlənilən tələblərə uyğun şəkildə işlədiyinə əmin olmaq üçün aparılan prosesdir. Test proqramda olan səhvləri və qüsurları aşkar etməyə kömək edir, məhsulun keyfiyyətini təmin etmək məqsədi daşıyır və onu istifadəyə vermədən əvvəl sistemin gözlənildiyi kimi işləməsinə zəmanət verir. Proqram təminatının keyfiyyətini artırmaq və son istifadəçilərin məmnuniyyətini təmin etmək üçün testin vacib rolu var.

Test prosesi vasitəsilə proqramın müxtəlif şərtlər altında necə işlədiyini yoxlayır və onun tələblərə cavab verib-vermədiyini müəyyən edir. Testin məqsədi yalnız texniki səhvləri tapmaq deyil, həm də istifadəçi təcrübəsini yaxşılaşdırmaqdır.

Keyfiyyətin Təminatı (QA) Nədir?

Keyfiyyətin Təminatı (Quality Assurance - QA), proqram təminatı və xidmətlərinin keyfiyyətini təmin etmək üçün tətbiq olunan metodların və proseslərin idarə olunmasıdır. QA proseslərinin əsas məqsədi proqramın inkişafı prosesində səhvlərin qarşısını almaq, keyfiyyət standartlarına riayət etmək və müştərinin gözləntilərini qarşılamaqdır.

QA daha geniş bir anlayışdır və yalnız proqramın işləmə testlərini deyil, həm də kodun yazılmasından tutmuş onun son istifadəçiyə çatdırılmasına qədər olan bütün mərhələləri əhatə edir. QA prosesində, testlər bir vasitə kimi istifadə edilir, lakin QA-nın əsas məqsədi keyfiyyətin davamlı olaraq təmin edilməsidir.

QA və Test Arasındakı Fərqlər

  • QA: Keyfiyyətin təminatını məqsəd qoyur və proqramın inkişafının bütün mərhələlərində, prosesi optimallaşdırmaq və səhvləri əvvəldən qarşısını almaq üçün istifadə olunan sistematik bir yanaşmadır. QA, proseslərin təkmilləşdirilməsini və uyğunluğunu təmin etmək üçün təşkilati səviyyədə tədbirlər görür.

  • Test: Səhvləri aşkar etmək üçün proqramın işləmə qabiliyyətini yoxlamaqla məşğul olan bir mərhələdir. Test daha çox konkret proqramı yoxlamaq və ona dair problemləri üzə çıxarmaq məqsədi daşıyır.

Sadə bir ifadə ilə:

  • QA keyfiyyətin əldə edilməsini təmin edir (prosesə fokuslanır),
  • Test isə səhvləri və qüsurları aşkar edir (məhsula fokuslanır).

Testin Əsas Növləri

Test prosesinin müxtəlif növləri var və hər biri fərqli məqsədlər daşıyır:

1. Funksional Test

Funksional test proqramın tələblərə uyğun olaraq işlədiyini yoxlayır. Bu test istifadəçinin funksiyalardan necə istifadə edəcəyini təhlil edir. Məsələn, bir istifadəçi qeydiyyat formunu doldurduqda proqramın düzgün şəkildə cavab verməsi, məlumatların bazaya yazılması və proseslərin düzgün işləməsi bu testlə yoxlanılır.

2. Performans Testi

Performans testi proqramın müxtəlif şəraitlərdə nə qədər effektiv işlədiyini yoxlamaq üçündür. Buraya sistemin yükləmə vaxtı, cavab müddəti və mənbə istifadəsi daxildir. Bu test, proqramın müəyyən bir məhdudiyyətdən sonra necə işləyəcəyini və sıx yük altında nə qədər dayanıqlı olduğunu yoxlayır.

3. Təhlükəsizlik Testi

Təhlükəsizlik testi proqramın hər hansı bir zəif nöqtəsinin olub-olmadığını və bu nöqtələrin kənar şəxslər tərəfindən istismar edilib-edilməyəcəyini yoxlayır. Bu test sistemin məlumatları təhlükəsiz saxlama qabiliyyətini və haker hücumlarına qarşı dayanıqlığını təhlil edir.

4. Təyinat Testi (Acceptance Testing)

Bu test proqramın son istifadəçilərin və ya müştərilərin tələblərinə cavab verib-vermədiyini müəyyən edir. Acceptance Testing adətən proqramın son mərhələlərində həyata keçirilir və istifadəçilər proqramın istənilən funksiyalara malik olub-olmadığını qiymətləndirir.

5. Bölmə Testi (Unit Testing)

Bu test proqramın kiçik hissələrini, yəni funksiyaları və ya modulları ayrıca yoxlamaq üçün aparılır. Hər bir vahid funksiyanın müstəqil şəkildə işləməsi bu testlə müəyyən edilir.

6. Regressiya Testi

Bu test proqramda edilmiş hər hansı bir yeniliyin və ya düzəlişin əvvəllər işləyən funksiyaları pozub-pozmadığını yoxlayır. Hər yeni dəyişiklikdən sonra əvvəlki funksionallıqların düzgün işləməsini təmin etmək məqsədi daşıyır.

QA və Test Prosesinin Əhəmiyyəti

  1. Müştəri Məmnuniyyəti: Keyfiyyətli proqram müştərilərin tələblərini qarşılayır və yüksək səviyyədə məmnuniyyət yaradır. Test və QA prosesləri bu keyfiyyəti təmin edir.

  2. Xərclərin Azaldılması: Proqram inkişafı zamanı aşkar edilmiş səhvlər sonradan düzəltməkdən daha az xərclidir. QA və test erkən mərhələdə problemləri müəyyən etməyə imkan verir.

  3. Risklərin İdarə Edilməsi: Testlər və QA ilə proqramın işləməsi və təhlükəsizliyi barədə risklər əvvəlcədən qiymətləndirilir və aradan qaldırılır.

  4. Təhlükəsizliyin Təminatı: Proqramın təhlükəsizlik problemləri erkən aşkar edildikdə məlumat sızması və hücumlar kimi ciddi problemlərin qarşısını almaq olar.

Test və Keyfiyyətin Təminatı (QA) proqram təminatı prosesində ayrılmaz bir hissədir və məhsulun müştəriyə çatdırılmadan əvvəl yüksək keyfiyyətli və təhlükəsiz olmasını təmin edir. Test proqramın işləməsini yoxlayır və səhvləri aradan qaldırmaq məqsədilə aparılır, QA isə ümumi prosesləri və keyfiyyət standartlarını təmin etmək üçün daha geniş bir yanaşmadır.

Bu iki proses birlikdə proqramın dayanıqlı, etibarlı və yüksək keyfiyyətli olmasına xidmət edir.