Proqramlaşdırma dünyasında "backend" termininin istifadəsi geniş yayılıb və müasir veb tətbiqləri və proqram təminatları üçün çox önəmlidir. Ancaq backend nədir və onun proqramlaşdırmadakı rolu nədən ibarətdir? Bu yazıda backend'in nə olduğunu izah edəcəyik və real həyatdan nümunələrlə bunu aydınlaşdıracağıq.

Backend Nədir?

Backend, veb tətbiqləri və proqram təminatlarının server tərəfi ilə əlaqəli olan hissəsidir. Bu, istifadəçi interfeysinin arxasında çalışan və tətbiqin əsas funksiyalarını təmin edən kodu və sistemləri əhatə edir. Backend'in əsas vəzifəsi məlumatların emalı, saxlanması və müştəri ilə server arasında əlaqənin qurulmasıdır. Backend proqramçılar, serverlər, verilənlər bazaları, API-lər (Application Programming Interfaces) və iş lojiqləri ilə məşğuldurlar.

Real Həyatdan Nümunələr

  1. Restoranın Mətbəxi

    Bir restoranın mətbəxi backend-ə bənzəyir. Restoranın müştəriləri menyudan seçim edirlər, amma bu seçimlərin necə hazırlandığı və müştəriyə necə təqdim edildiyi mətbəx tərəfindən həyata keçirilir. Mətbəx restoranın əsas funksiyalarını təmin edir – yeməklərin hazırlanması, reseptlərin tətbiqi və sifarişlərin yerinə yetirilməsi. Eyni şəkildə, backend proqramlaşdırma müştəri interfeysindən (məsələn, veb saytın və ya mobil tətbiqin görünüşü) arxada çalışan və tətbiqin əsas funksiyalarını təmin edən hissədir.

  2. Bankın İdarəetmə Sistemi

    Bir bankda müştəri hesablarının idarə edilməsi, pul köçürmələri, kreditlər və digər maliyyə əməliyyatları backend sistemlərin işidir. Müştərilər ATM-ləri və ya mobil tətbiqləri istifadə edərək əməliyyatlar həyata keçirirlər, amma bankın backend sistemi bu əməliyyatların etibarlı və dəqiq bir şəkildə yerinə yetirilməsini təmin edir. Backend sistemlər müştəri məlumatlarını, əməliyyat tarixçəsini və digər maliyyə məlumatlarını saxlayır və işləyir.

  3. E-ticarət Saytının Tədarük Zənciri

    E-ticarət saytları müştərilərə məhsulları seçib sifariş etməyə imkan tanıyır. Bu zaman, müştəri interfeysindən (ön tərəf) sifarişlərin necə qəbul edildiyini, ödənişlərin necə emal edildiyini və məhsulların necə tədarük olunduğunu düşünürsünüz. Bu işin arxasında backend sistemi işləyir, məhsul məlumatlarını saxlayır, sifarişləri idarə edir, ödənişləri emal edir və inventarizasiya ilə əlaqəli əməliyyatları həyata keçirir.

  4. E-poçt Xidməti

    E-poçt xidmətləri, məsələn, Gmail və ya Outlook, istifadəçilərə e-poçt göndərmək və almaq imkanı verir. E-poçt göndərən və qəbul edən müştərilər interfeysi ilə qarşılıqlı əlaqə qurur, amma bütün e-poçtların saxlanması, göndərilməsi və qəbul edilməsi backend sistemlər tərəfindən həyata keçirilir. Bu backend sistemlər mesajların ötürülməsi üçün serverlərdən istifadə edir və məlumatların təhlükəsizliyini təmin edir.

Backend, veb tətbiqlərinin və proqram təminatlarının arxasında işləyən, məlumatların emalı və idarə edilməsi ilə məşğul olan bir hissədir. Restoran mətbəxi, bankın idarəetmə sistemi, e-ticarət saytlarının tədarük zənciri və e-poçt xidmətləri kimi real həyatdan nümunələr backend'in rolu və əhəmiyyətini daha aydın başa düşməyə kömək edir. Backend proqramçılar, bu sistemlərin effektiv işləməsini və müştəri təcrübəsinin yüksək səviyyədə olmasını təmin edən mühüm bir rol oynayırlar